Wiosna Ludów w Rojowie - 1848

            Najważniejszym wydarzeniem po roku 1815 i ponownym włączeniu naszego regionu do Prus było uwłaszczenie chłopów 8 kwietnia 1823 roku w Wielkim Księstwie Poznańskim. Na czym ono polegało? Otóż nadawano prawo własności do całości lub części użytkowanej przez nich ziemi w zamian za płacone odszkodowanie. Wymuszone sytuacją gospodarczą nie zadowoliło jednak chłopów. Po ukazaniu się ustawy uwłaszczeniowej nadanie chłopom ziemi na własność przewlekało się jeszcze przez wiele lat. Procedura uwłaszczenia była skomplikowana i obie strony, chłopi i folwarki, prowadziły spory o pomyślne dla siebie rozwiązanie sprawy. Wiele czasu zajęło sporządzenie urzędowego oszacowania wzajemnych powinności, dokonanie nowego pomiaru gruntów i wyznaczenie nowych nadziałów dla poszczególnych gospodarstw. Toczono zawzięte spory, gdyż nowe nadziały nie zawsze odpowiadały chłopom. Niekiedy były one za małe, niedogodnie położone i o gorszej glebie. Prowadziło to do rozgoryczenia chłopów oraz do zaniedbywania uprawy roli. Sytuację chłopów pogorszyła kolejna epidemia azjatyckiej cholery przywleczona na tereny polskie przez wojska rosyjskie dławiące powstanie listopadowe. Cholera przekroczyła granice państwowe docierając do okolic Ostrzeszowa latem 1831 i zbierała obficie swoje śmiertelne żniwo do wiosny 1832.

Ostatecznie na mocy ustawy z 1823 roku i jej modyfikacji z roku 1836 ziemię otrzymały na własność tylko te gospodarstwa sprzężajne, które posiadały przynajmniej 25 morgów magdeburskich ziemi; uwłaszczono zatem tylko bogatych chłopów. Wielu drobnych użytkowników ziemi zostało pozbawionych prawa do uwłaszczenia i zamienionych na komorników, czeladź i robotników folwarcznych, a użytkowaną przez nich ziemię zabrały folwarki.

Za nadaną na własność ziemię chłopi spłacali dotychczasowemu właścicielowi odszkodowanie w ziemi i pieniądzach, a niekiedy także w zbożu. Tak więc zwrócono folwarkom około 1/5 ziemi nadanej chłopom, którzy ponadto płacić musieli przez 56 lat czynsz roczny w wysokości od kilkunastu do dwudziestu kilku talarów z jednego gospodarstwa.

Uwłaszczenie najwcześniej przeprowadzono w dobrach państwowych. Przewlekało się natomiast we wsiach szlacheckich, m. in. w Myślniewie trwało 26 lat. Rozruchy zdesperowanych chłopów rozpoczęto właśnie w Myślniewie pod wodzą Tomasza Sikorskiego, w końcu maja 1848 r. W pobliżu Kochłowów doszło do bratobójczej walki i szarży pruskich huzarów, w wyniku której było wielu zabitych i rannych.

W rozruchach brali także udział chłopi z Kobylej Góry, Mostek, Ignacowa, Parzynowa i Zmyślonej Parzynowskiej. Chłopi niezadowoleni z wyników uwłaszczenia, pod wpływem wolnościowych haseł Wiosny Ludów i wieści o zbrojnych wystąpieniach przeciw dworom w powiatach sycowskim i kluczborskim, spalili lub splądrowali dwory w Myślniewie, Ligocie, Olszynie, Rogaszycach, Bierzowie i Rojowie.

Nie znalazłem informacji by w rozruchach brali udział chłopi  z Rojowa, należy więc przypuszczać, że ich stosunki z miejscowymi dziedzicami układały się w miarę poprawnie. Potwierdza to również fakt, ze dwór w Rojowie został jedynie splądrowany a nie spalony.

Ostatecznie około roku 1850 uwłaszczenie chłopów w powiecie ostrzeszowskim w zasadzie zostało zakończone. 

Źródło:  St. Nawrocki, Zaburzenia chłopskie w powiecie ostrzeszowskim w latach 1848-1849