Franciszek Frezer (1798-1845)

Franciszek Frezer (1798-1845)

Franciszek Frezer urodził się w Poznaniu 27 sierpnia 1798r. jako syn chorążego Macieja Frezera (1746 –po 1804) i Krystyny z Skoroszewskich (vel Skórzewskich). Datę urodzin potwierdza tabliczka pośmiertna.

Rodzice

Maciej Aleksander Frezer urodził się 22 lutego 1746 w Imiołkach. W 1763 roku występuje jako dziedzic Gącza ( Boniecki IV, 323) a w 1872 Gądecza, 1873 Kłecka
a w 1789 Dobrejmyśli pod Świerczyną. W styczniu 1790 kupił Gorzewo i Ostrowo pod Gnieznem, a  w 1799r. Imiołki. W 1804 dowiódł swojego szlachectwa w Kwidzynie. 11 listopada 1773 roku ożenił się z Katarzyną Kąsinowską z Kąsinowa h. Nałęcz ( ur. ok 1740 r.). Małżeństwo trwało zaledwie 3 lata. Katarzyna zmarła 26.12.1776 w Gądeczy,  parafia Łopienno.  Drugie małżeństwo zawarł 1 października 1778 r. w Borkowie (parafia Sławno) z Krystyna Skoroszewską ( córką Aleksandra dziedzica Berkowa i Ludwiki z Seydlitzów). Krystyna Frezer w styczniu 1802 roku odkupiła od męża Imiołki i sprzedała je następnie Józefowi Zawadzkiemu (4 maja 1802r.).

Rodzeństwo

Dotychczas ustalono m.in. następujące rodzeństwo Franciszka:

1.                  Józefata Trelewska 1786-1859), ochrzczona 20.05.1786 w miejscowości Ostrowo (Łopienna) żona Tomasza Trelewskiego (ślub ok.1813). Zmarła 28.08.1859 w Gnieźnie

2.                  Władysław Fryderyk Antoni Frezer urodził się 22.10.1793r . Zmarł w 1835 w Poznaniu w wieku 42 lat. Ślub 1814 Wiktoria Łebińska(1797-1866) syn Ludomir (1825-1880)

3.                  Justyna Michalina Ponikiewska, ochrzczona 30.09.1781 w Sławnie. Przed 1809 wyszła za mąż  za Ignacego Ponikiewskiego. Mieli syna Ignacego urodzonego w Gnieźnie 1.01.1809

Wykształcenie

Był wychowankiem Szkoły Kadetów w Kaliszu. Była to elitarna szkoła wojskowa dla dzieci szlacheckich w zaborze pruskim, umieszczona w budynkach byłego kolegium jezuickiego w Kaliszu. Nauka trwała 4 lata i obejmowała: religię, język polski, łacinę, język francuski, niemiecki, matematykę, geografię, historię, logikę, kaligrafię i naukę rysunku. Oprócz tego w programie była edukacja wojskowa obejmująca musztrę, historię wojskowości, elementy taktyki i strategii, fortyfikację, balistykę i fechtunek. Zatem Franciszek Frezer pobierał tam naukę w lata 1808-1812.

 Od 1 lipca 1812r. wszedł do służby cywilnej (Biura Dyrekcji Skarbu dep. Bydgoskiego) jako kancelista i przebywał w niej do 5 marca 1815r..

Kariera  wojskowa

11 marca 1815r. wstąpił do  wojska 1. pułku strzelców konnych jako chorąży. 15 maja 1816r. otrzymał awans na podporucznika, a 15 maja 1825r. na porucznika I pułku strzelców pieszych i adiutanta pułkowego wojska Królestwa Polskiego. Od 17 czerwca 1829r.  pełnił funkcję adiutanta polowego brygady generała hrabiego Piotra Szembeka. Ta znajomość będzie miała istotne znaczenie w jego dalszym życiu. 24 maja 1830r. otrzymał znak honorowy za 15 lat nieskazitelnej służby oficerskiej.

Brat- oficer

Nepomucen Ludwik August ur. ok. 1796/1801.  Podobnie jak Franciszek służył w armii Kró1estwa Po1skiego w latach 1825-30 ppor. 1 pułku strzelców pieszych. W powstaniu 6.2.31 por. 5 psp., 19.2.31 przeznaczony do 1 psp., 13 marca 1831 wziął dymisję d1a słabości zdrowia.

. W roku 1832 obywatel a 1838 posesor. Poślubił w Poznaniu 24.08.1828 Paulinę Łebińską. Zmarł 21.08.1838 w Poznaniu  na Przedmieściu św. Wojciecha. Pozostawił zonę i dwoje małoletnich dzieci.

Powstanie listopadowe

Po dwóch miesiącach  powstania listopadowego, 6 lutego 1831r. został mianowany na stopień kapitana. Od tego dnia pełnił obowiązki szefa sztabu 4 dywizji piechoty.  Odznaczył się w bitwie pod Dobrem. Od 4 czerwca 1831r. został adiutantem polowym gen. Macieja Rybińskiego - dowódcy 1. dyw. piech. 27 lipca 1831r. awansowany został do stopnia majora 12. pułku piechoty liniowej.

Franciszek Frezer za zasługi wojenne 2 września 1831r. otrzymał złoty, a 25 września 1831r. kawalerski krzyż Orderu Virtuti Militari. 5 września1831r. otrzymał krzyż złoty nr 2397.  Po zdobyciu Warszawy przez Rosjan we wrześniu 1831r. mianowany został do stopnia podpułkownika. 

„Zamienił oręż na lemiesz”

5 października 1831r. wraz z gen. Rybińskim przeszedł granicę pruską. Nie wiemy czy został internowany. Wiemy tylko, że nie udał się, jak większość kolegów z wojska na emigrację, lecz osiadł w zaborze pruskim prawdopodobnie z racji urodzenia.

5 października 1831 r. przeszedł z oddziałem 20-tysięcznej armii granicę z Prusami w okolicach Jastrzębia. Internowany wraz z armią, władzami powstańczymi z ostatnim prezesem Rządu Narodowego Bonawenturą Niemojowskim oraz członkami sejmu i licznymi politykami w zabudowaniach klasztoru franciszkanów w Brodnicy .

Małżeństwo

Franciszek Frezer wrócił do Poznania, gdzie w 27.08.1832 r, w parafii św. Marii Magdaleny w Poznaniu zawarł związek małżeński z 43-letnią Katarzyną Elżbietą Szczukową (poprzednio zamężną Pniewską).  Katarzyna urodziła się około 1788 roku i była córką hrabiego Jacka Jezierskiego herbu Nowina (1722-1805) kasztelana łukowskiego, polityka, publicysty i jego trzeciej żony Róży (Rozalii) ze Szczutowskich.

Niedługo cieszył się szczęściem małżeńskim, albowiem jego małżonka umarła w Poznaniu  przy ulicy Butelskiej (Woźnej) już 22 maja 1834r. pozostawiając ruchomy majątek. O jej zgonie powiadomił Zdanowski radca sądu pokoju. Frezerowie nie doczekali się dziecka. 

Po śmierci żony przeniósł się do Kierzna i stał się dzierżawcą tamtejszego majątku dzięki protekcji gen Szembeka. Wtedy, jak pisze Karwowski Franciszek Frezer: „zamienił oręż na lemiesz”.

9 listopada 1837 roku jako posesor wsi Kierzno zawarł związek małżeński
z Justyną Psarską - dziedziczką Rojowa; świadkami na ślubie był gen. Szembek oraz nieznani z imienia Wężyk i Psarski.

Justyna Stefania Magdalena Psarska urodziła się w Rojowie 20 grudnia1818r. Jej rodzicami byli Magdalena i Klemens Psarscy:  Magdalena Kolumna Walewska była dziedziczką dóbr Olszyny, zaś jej mąż Klemens Jastrzębiec Psarski dziedziczył dobra Rojowa, Szklarki Myślniewskiej, Doruchowa i przyległości.

Dzieci

Z tego związku urodziły się dwie córki: Aleksandra urodzona 28 października 1841r. oraz Józefa urodzona 5 kwietnia 1843r.

Działalność polityczna

18 kwietnia 1843 r. Franciszek Frezer  został drugim deputowanym z powiatu ostrzeszowskiego jako „posiedziciel” z Rojowa. Funkcję pierwszego deputowanego pełnił wówczas Feliks Wężyk „posiedziciel” z Baranowa. Franciszek Frezer występuje  jako dziedzic Rojowa z folwarkiem Zawadą liczącego łącznie 1105 ha. Funkcję deputowanego pełnił Frezer do swojej śmierci. Na jego miejsce został wybrany Artakserkses Rekowski z Rudniczyska (Ogłoszenie Rejencji Poznańskiej z 24.05.1846).

Śmierć i pochówek

Franciszek Frezer zmarł na tyfus 10 stycznia 1845 roku w wieku 46 lat, a jego żona Justyna 26 czerwca 1856r.Oboje zostali pochowani w podziemiach rojowskiego kościoła, najpierw drewnianego, a potem w 1883r, murowanego, którego fundatorem w 1883r. wraz z mężem Bolesławem Wężykiem była ich córka Aleksandra.

Pamiątka - kalendarz na 2014 r.

Uzdrowienie za wstawiennictwem św. Józefa w rojowskim dworze (1763)

Guido Reni, Święty Józef z Dzieciątkiem Jezus. Źródło: Wikimedia Commons

Jakub Orłowski (ok .1726-1775)

„W 1763 r. Imć Pan Jakób Orłowski, trzymający Rojów, pod Ostrzeszowem, w ciężkiej chorobie bez nadziei życia zostając i już na drogę wieczności się gotując, zaprosił O. Bernardyna z Ostrzeszowa do dyspozycji duszy swojej, poczem, gdy zaczął konać, cały dwór płaczem napełnił.  Zakonnik ów pobożny, a wiadomy cudów i łask św. Józefa w Kaliszu, zawołał z ufnością: „Oddaj się, Wielmożny Panie, św. Józefowi cudownemu w kolegiacie kaliskiej, a ufaj, ze ten święty Patryarcha do życia i zdrowia cię przyprowadzi i przyrzeknij mu, że jak ozdrowiejesz, pieszo do jego obrazu pójdziesz”. Chory mówić już nie mogący, na znak, że to uczyni, rękę kapłana uścisnął. Zakonnik, kazawszy wszystkim poklęknąć, litanię do św. Józefa  odmawiać z nim począł. Pod koniec litanii konający pić zawołał: „dziękuje ci ojcze, żeś mi po zdrowie i życie do św. Józefa kaliskiego iść kazał, już mi on zdrowie u Boga uprosił”. Zaraz tędy wstał, ubrał się do wieczerzy zasiadł ku podziwowi wszystkich. Pieszo przyszedł do św. Józefa i po odprawieniu Sakram. SSw. i  po mszy św. votum srebrne złożył.”

 Pierwotny opis tego wydarzenia został spisany przez Prałata Stanisława Kłossowskiego w książce z 1788 roku „Cuda i łaski za przyczyną św. Józefa w cudownym Obrazie Kolegiaty Kaliskiej”. Przypomniany został natomiast w pracy „Święty Józef w cudownym obrazie Kolegjaty Kaliskiej” s. 41-42 opracowanej w 1931 r. przez ks. Walerego Pogorzelskiego (http://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/walery-pogorzelski) a wydanej we Włocławku. Pozycja ta posiada  tytuł okładkowy: „600 cudów świętego Józefa w Kaliszu”. Można się z nią zapoznać na stronach Wielkopolskiej Biblioteki Cyfrowej pod adresem http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=304703.

Jakub Orłowski przeżył opisywane zdarzenie 12 lat. Możemy dzisiaj odtworzyć wiele faktów z jego życia na podstawie Tek Dworzaczka.

Urodzony ok. 1726 r., był od 1759 do 1768 roku administratorem majątku Rojów i mężem Katarzyny Pawłowskiej, córki Stanisława i Marianny Kotarbskiej. W Rojowie rodziły się dzieci Orłowskich: Anna i Barbara, bliźniaczki, ochrzczone z ceremonii 26.04.1759 r., Magdalena Barbara Anna, ochrzczona 31.07.1760 r., Józef Stanisław ochrzczony 28.01.1762 r., Józefa Marianna ochrzczona 17.04.1763 r. i Marianna Anna Katarzyna, ochrzczona 1.05. 1766 r.

Kolejne dzieci Orłowskich rodziły się w Siedlikowie, stąd możemy wnioskować że Orłowscy nie administrowali już Rojowem po 1768 roku; Franciszka Anna Barbara, ochrzczona 5 III 1769 r., Andrzej Franciszek, ochrzczony z wody 3 XI 1771, z ceremonii 8.09.1774 r. i Franciszka Anna Barbara, ochrzczona 9.04.1774 r.

Jakub Orłowski zmarł mając 49 lat, pochowany został 28 sierpnia 1775 r na cmentarzu w Ostrzeszowie. Jego małżonka Katarzyna z Pawłowskich zmarła w wieku lat 43 i również została pochowana 28 lutego 1779 w Ostrzeszowie.