Franciszek Frezer (1798-1845)

Franciszek Frezer (1798-1845)

Franciszek Frezer urodził się w Poznaniu 27 sierpnia 1798r. jako syn chorążego Macieja Frezera (1746 –po 1804) i Krystyny z Skoroszewskich (vel Skórzewskich). Datę urodzin potwierdza tabliczka pośmiertna.

Rodzice

Maciej Aleksander Frezer urodził się 22 lutego 1746 w Imiołkach. W 1763 roku występuje jako dziedzic Gącza ( Boniecki IV, 323) a w 1872 Gądecza, 1873 Kłecka
a w 1789 Dobrejmyśli pod Świerczyną. W styczniu 1790 kupił Gorzewo i Ostrowo pod Gnieznem, a  w 1799r. Imiołki. W 1804 dowiódł swojego szlachectwa w Kwidzynie. 11 listopada 1773 roku ożenił się z Katarzyną Kąsinowską z Kąsinowa h. Nałęcz ( ur. ok 1740 r.). Małżeństwo trwało zaledwie 3 lata. Katarzyna zmarła 26.12.1776 w Gądeczy,  parafia Łopienno.  Drugie małżeństwo zawarł 1 października 1778 r. w Borkowie (parafia Sławno) z Krystyna Skoroszewską ( córką Aleksandra dziedzica Berkowa i Ludwiki z Seydlitzów). Krystyna Frezer w styczniu 1802 roku odkupiła od męża Imiołki i sprzedała je następnie Józefowi Zawadzkiemu (4 maja 1802r.).

Rodzeństwo

Dotychczas ustalono m.in. następujące rodzeństwo Franciszka:

1.                  Józefata Trelewska 1786-1859), ochrzczona 20.05.1786 w miejscowości Ostrowo (Łopienna) żona Tomasza Trelewskiego (ślub ok.1813). Zmarła 28.08.1859 w Gnieźnie

2.                  Władysław Fryderyk Antoni Frezer urodził się 22.10.1793r . Zmarł w 1835 w Poznaniu w wieku 42 lat. Ślub 1814 Wiktoria Łebińska(1797-1866) syn Ludomir (1825-1880)

3.                  Justyna Michalina Ponikiewska, ochrzczona 30.09.1781 w Sławnie. Przed 1809 wyszła za mąż  za Ignacego Ponikiewskiego. Mieli syna Ignacego urodzonego w Gnieźnie 1.01.1809

Wykształcenie

Był wychowankiem Szkoły Kadetów w Kaliszu. Była to elitarna szkoła wojskowa dla dzieci szlacheckich w zaborze pruskim, umieszczona w budynkach byłego kolegium jezuickiego w Kaliszu. Nauka trwała 4 lata i obejmowała: religię, język polski, łacinę, język francuski, niemiecki, matematykę, geografię, historię, logikę, kaligrafię i naukę rysunku. Oprócz tego w programie była edukacja wojskowa obejmująca musztrę, historię wojskowości, elementy taktyki i strategii, fortyfikację, balistykę i fechtunek. Zatem Franciszek Frezer pobierał tam naukę w lata 1808-1812.

 Od 1 lipca 1812r. wszedł do służby cywilnej (Biura Dyrekcji Skarbu dep. Bydgoskiego) jako kancelista i przebywał w niej do 5 marca 1815r..

Kariera  wojskowa

11 marca 1815r. wstąpił do  wojska 1. pułku strzelców konnych jako chorąży. 15 maja 1816r. otrzymał awans na podporucznika, a 15 maja 1825r. na porucznika I pułku strzelców pieszych i adiutanta pułkowego wojska Królestwa Polskiego. Od 17 czerwca 1829r.  pełnił funkcję adiutanta polowego brygady generała hrabiego Piotra Szembeka. Ta znajomość będzie miała istotne znaczenie w jego dalszym życiu. 24 maja 1830r. otrzymał znak honorowy za 15 lat nieskazitelnej służby oficerskiej.

Brat- oficer

Nepomucen Ludwik August ur. ok. 1796/1801.  Podobnie jak Franciszek służył w armii Kró1estwa Po1skiego w latach 1825-30 ppor. 1 pułku strzelców pieszych. W powstaniu 6.2.31 por. 5 psp., 19.2.31 przeznaczony do 1 psp., 13 marca 1831 wziął dymisję d1a słabości zdrowia.

. W roku 1832 obywatel a 1838 posesor. Poślubił w Poznaniu 24.08.1828 Paulinę Łebińską. Zmarł 21.08.1838 w Poznaniu  na Przedmieściu św. Wojciecha. Pozostawił zonę i dwoje małoletnich dzieci.

Powstanie listopadowe

Po dwóch miesiącach  powstania listopadowego, 6 lutego 1831r. został mianowany na stopień kapitana. Od tego dnia pełnił obowiązki szefa sztabu 4 dywizji piechoty.  Odznaczył się w bitwie pod Dobrem. Od 4 czerwca 1831r. został adiutantem polowym gen. Macieja Rybińskiego - dowódcy 1. dyw. piech. 27 lipca 1831r. awansowany został do stopnia majora 12. pułku piechoty liniowej.

Franciszek Frezer za zasługi wojenne 2 września 1831r. otrzymał złoty, a 25 września 1831r. kawalerski krzyż Orderu Virtuti Militari. 5 września1831r. otrzymał krzyż złoty nr 2397.  Po zdobyciu Warszawy przez Rosjan we wrześniu 1831r. mianowany został do stopnia podpułkownika. 

„Zamienił oręż na lemiesz”

5 października 1831r. wraz z gen. Rybińskim przeszedł granicę pruską. Nie wiemy czy został internowany. Wiemy tylko, że nie udał się, jak większość kolegów z wojska na emigrację, lecz osiadł w zaborze pruskim prawdopodobnie z racji urodzenia.

5 października 1831 r. przeszedł z oddziałem 20-tysięcznej armii granicę z Prusami w okolicach Jastrzębia. Internowany wraz z armią, władzami powstańczymi z ostatnim prezesem Rządu Narodowego Bonawenturą Niemojowskim oraz członkami sejmu i licznymi politykami w zabudowaniach klasztoru franciszkanów w Brodnicy .

Małżeństwo

Franciszek Frezer wrócił do Poznania, gdzie w 27.08.1832 r, w parafii św. Marii Magdaleny w Poznaniu zawarł związek małżeński z 43-letnią Katarzyną Elżbietą Szczukową (poprzednio zamężną Pniewską).  Katarzyna urodziła się około 1788 roku i była córką hrabiego Jacka Jezierskiego herbu Nowina (1722-1805) kasztelana łukowskiego, polityka, publicysty i jego trzeciej żony Róży (Rozalii) ze Szczutowskich.

Niedługo cieszył się szczęściem małżeńskim, albowiem jego małżonka umarła w Poznaniu  przy ulicy Butelskiej (Woźnej) już 22 maja 1834r. pozostawiając ruchomy majątek. O jej zgonie powiadomił Zdanowski radca sądu pokoju. Frezerowie nie doczekali się dziecka. 

Po śmierci żony przeniósł się do Kierzna i stał się dzierżawcą tamtejszego majątku dzięki protekcji gen Szembeka. Wtedy, jak pisze Karwowski Franciszek Frezer: „zamienił oręż na lemiesz”.

9 listopada 1837 roku jako posesor wsi Kierzno zawarł związek małżeński
z Justyną Psarską - dziedziczką Rojowa; świadkami na ślubie był gen. Szembek oraz nieznani z imienia Wężyk i Psarski.

Justyna Stefania Magdalena Psarska urodziła się w Rojowie 20 grudnia1818r. Jej rodzicami byli Magdalena i Klemens Psarscy:  Magdalena Kolumna Walewska była dziedziczką dóbr Olszyny, zaś jej mąż Klemens Jastrzębiec Psarski dziedziczył dobra Rojowa, Szklarki Myślniewskiej, Doruchowa i przyległości.

Dzieci

Z tego związku urodziły się dwie córki: Aleksandra urodzona 28 października 1841r. oraz Józefa urodzona 5 kwietnia 1843r.

Działalność polityczna

18 kwietnia 1843 r. Franciszek Frezer  został drugim deputowanym z powiatu ostrzeszowskiego jako „posiedziciel” z Rojowa. Funkcję pierwszego deputowanego pełnił wówczas Feliks Wężyk „posiedziciel” z Baranowa. Franciszek Frezer występuje  jako dziedzic Rojowa z folwarkiem Zawadą liczącego łącznie 1105 ha. Funkcję deputowanego pełnił Frezer do swojej śmierci. Na jego miejsce został wybrany Artakserkses Rekowski z Rudniczyska (Ogłoszenie Rejencji Poznańskiej z 24.05.1846).

Śmierć i pochówek

Franciszek Frezer zmarł na tyfus 10 stycznia 1845 roku w wieku 46 lat, a jego żona Justyna 26 czerwca 1856r.Oboje zostali pochowani w podziemiach rojowskiego kościoła, najpierw drewnianego, a potem w 1883r, murowanego, którego fundatorem w 1883r. wraz z mężem Bolesławem Wężykiem była ich córka Aleksandra.